Tylko dwa mięśnie organizmu ludzkiego pracują bez przerwy przez całe życie, jest to serce, począwszy od pierwszych tygodni życia zarodka i przepona od chwili urodzenia. O ile serce pracuje niezależnie od
naszej woli, o tyle oddychanie może być w pewnym stopniu regulowane dowolnie. W tym wpisie skupimy się na tym drugim mięśniu, czyli przeponie. Aby odpowiedzieć na pytanie zadane na początku – dlaczego przepona jest tak ważna to trzeba przyjrzeć się bliżej anatomii.
Czym jest przepona?
Przepona jest mięśniem oddechowym, który stanowi mięśniowe odgraniczenie jamy brzusznej od jamy klatki piersiowej. Po prawej stronie przepona schodzi do czwartej przestrzeni międzyżebrowej, natomiast po stronie lewej aż do piątej przestrzeni międzyżebrowej. Przy spokojnym oddechu przepona obniża się o 2-3 cm, natomiast przy nasilonym oddechu aż o 10-15 cm. Przepona wykonuje 20 000 cykli w ciągu doby.
Anatomia
Przepona składa się z części: lędźwiowej, żebrowej i mostkowej. Przepona jako obszerny mięsień oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej będąc jednocześnie miejscem, przez które przechodzą bardzo
istotne naczynia, narządy czy nerwy. W przeponie znajdują się otwory przez, które przebiegają m.in. żyła główna dolna, aorta, przełyk, a także struktury nerwowe. Przepona jest również powiązana z mięśniem
lędźwiowym czy czworobocznym lędźwi. Unerwiona jest przez nerw przeponowy, wychodzący z segmentów rdzenia od C3 do C5.
Wzorzec oddechowy
Może cię zainteresować Osteopatia czaszkowo-krzyżowa – na czym polega?
Dysfunkcyjny wzorzec oddechowy występujący u osób oddychających torem górnożebrowym, angażując bardziej mięśnie szyi przyczepiające się do górnych żeber. Prowadzi to do słabej aktywacji przepony. Mięśnie szyi, czyli mięsień mostkowo – obojczykowo – sutkowy i mięśnie pochyłe są dodatkowymi mięśniami wdechowymi i powinny pracować jedynie w sytuacjach wzmożonego zapotrzebowania na tlen, czyli w sytuacjach stresowych czy podczas wysiłku. Zadaniem dodatkowych mięśni wdechowych jest powiększenie objętości klatki piersiowej poprzez uniesienie górnych żeber w celu nabrania większej ilości powietrza do płuc. Często jednak oddech górnożebrowy staje się dominujący. Przekłada się to na dysfunkcję przepony, co wiąże się z problemami między innymi w obrębie układu oddechowego, pokarmowego, krwionośnego, limfatycznego, mięśniowo-powięziowo-szkieleto
Za co odpowiada przepona?
Niska aktywacja przepony może prowadzić do bólów karku, szyi czy głowy. Drażnienie struktur nerwowych w odcinku szyjnym często prowadzi także do problemów w obrębie obręczy barkowej, której unerwienie
wywodzi się z odcinka szyjnego. Restrykcje w obrębie przepony mogą również powodować dolegliwości bólowe w odcinku piersiowo-lędźwiowym oraz dysfunkcje dolnych żeber poprzez napięcie silnych przyczepów. Przepona zapewnia również odpowiednie wsparcie dla kręgosłupa podczas ruchu. Umożliwia stabilność tułowia oraz stabilność trzewną.
Warto przeczytać Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty – o czym trzeba wiedzieć?
Przepona wpływa także na procesy trawienne, przez co restrykcje przepony mogą wywoływać problemy wisceralne. Przepona jest również nazywana „masażerem narządów wewnętrznych” ze względu na ruchy, które wykonuje podczas wdechu i wydechu. Poprawia to funkcję narządów wewnętrznych i zapobiega takim problemom jak np. refluks czy zespół drażliwego jelita. Oddech torem przeponowym pobudza również przywspółczulny układ nerwowy, który odpowiada za procesy trawienne.
Ruchy przepony są również bardzo istotne dla powrotu żylnego i limfatycznego. Za każdym razem kiedy przepona obniża się wraz z wdechem i podnosi z wydechem, powstaje gradient ciśnień, który ułatwia powrót krwi żylnej i limfy z kończyn dolnych. Przepona pozwala na unikanie zastojów krwi żylnej i limfy przeciwdziałając rozwojowi obrzęków, żylaków.
Przepona również odgrywa ważna rolę w zmniejszaniu efektów chronicznego stresu. Centralny układ nerwowy wycisza działanie współczulnej części układu autonomicznego na rzecz części przywspółczulnej, która powoduje zwolnienie procesów fizjologicznych i umożliwia wyciszenie.
Podsumowując
Wszystkie struktury zamocowane do przepony (powyżej lub poniżej) powinny poruszać się w sposób swobodny i wspólnie podczas oddechu. Jeśli występuje jakieś ograniczenie mobilności jednego z elementów będzie to miało wpływ na inne i w ten sposób powstanie łańcuch urazów.